Aromaterapia i olejki eteryczne - kompendium

Źródło: http://www.letnaturehealyou.com/aromatherapy-101/

Olejki pozyskiwane z roślin są stosowane do leczenia wielu dolegliwości tak fizycznych, jak i psychicznych, oraz w kosmetyce lub dla przyjemności. Aromaterapia jest nieodłącznym elementem nurtu spa&wellness, ponieważ doskonale uzupełnia zabiegi. Przyjemny zapach podczas zabiegu kosmetycznego znacząco wpływa na dobry nastrój klienta. Coraz częściej też widzimy olejki eteryczne w składach kosmetyków, ponieważ silnie oddziaływują nie tylko na psychikę, ale i na skórę.

Aromaterapia jest znana od wieków, ponieważ rozwijała się równolegle z fitoterapią (ziołolecznictwem). Pierwsze doniesienia o stosowaniu tej formy terapii pochodzą sprzed tysięcy lat.
Już Arabowie w X wieku wymyślili alembiki, które znacznie ułatwiły proces destylacjji, dzięki któremu do dziś pozyskujemy olejki eteryczne.

Źródło: http://www.herbalremediesinfo.com/benefits-of-aromatherapy.html

Prekursorem aromaterapii był René-Maurice Gattefossé, francuski chemik i kosmetolog, który nieco przypadkiem zainteresował się tą dziedziną nauki. Miał on bowiem wypadek w swoim laboratorium, w wyniku którego oparzył się w rękę. Zupełnie instynktownie włożył ją do naczynia z olejkiem lawendowym. Ku jego zaskoczeniu ręka przestała go boleć, a po kilku dniach skóra wygoiła się, natomiast blizny były niemal niewidoczne.
Ten wypadek spowodował jego bardzo poważne zainteresowanie się aromaterapią, czego efektem było napisanie książki "Aromaterapia - o użytku zewnętrznym esencji". Według niego, nasz nos i skóra mogą przenosić energię witalną esencji do każdej komórki ciała i uzupełnić proces uzdrawiania.

Jednakże genialny wynalazek medycyny, jakim była penicylina, odsunął na dłuższy czas na bok terapie naturalne. Dopiero doktor Jean Valnet zainteresował się w latach 60 XX wieku dokonaniami R.M. Gattefossé i poczynił do nich swoje komentarze. Uznaje się go dziś za ojca nowoczesnej aromaterapii.

Źródło: http://www.amazon.com/Gattefosses-Aromatherapy-The-First-Book/dp/0852072368

W Polsce związkami zapachowymi z punktu widzenia progu wyczuwalności zapachu i wrażliwości zmysłu węchu różnych populacji interesuje się Pracownia Zapachowej Jakości Powietrza w Instytucie Inżynierii Chemicznej na Politechnice Szczecińskiej. Badania powyższe zostały zapoczątkowane w 2005 r przy współpracy z Tokyo Metropolitan Research Institute for Environmental Protection.

Polska nazwa aromaterapia w dosłownym znaczeniu z j. francuskiego oznacza leczenie zapachem. Wykorzystuje wiedzę zarówno o wpływie zapachu na stan emocjonalny i samopoczucie człowieka, jak również inne właściwości olejków eterycznych (m.in. bakteriobójcze).

W pewnym sensie każdy, nawet nieświadomie, stosuje aromaterapię, biorąc np. pachnącą kąpiel. Olejki eteryczne są dziś dodawane do kosmetyków jako substancje nadające zapach, jednak należy pamiętać o ich dobroczynnym wpływie na skórę. Firmy kosmetyczne specjalizujące się w produkcji kosmetyków ekologicznych, czynią z nich składniki aktywne kremów, toników i maseczek do twarzy. 

PODSTAWOWE FORMY AROMATERAPII

• Masaż aromaterapeutyczny - to masaż ogólny całego ciała i/lub w zależności od celu zabiegu masaż miejscowy. We wszystkich przypadkach do masażu stosuje się mieszaniny olejków rozpuszczone w naturalnych olejach roślinnych. Poleca się stosowanie olejków specjalnie korzystnych dla skóry np. olej z nasion winogron.
• Do masażu olejki eteryczne rozpuszcza się w oleju w proporcji 15-30 kropli mieszaniny olejków na 50 mililitrów. Do jednego masażu zużywa się mniej więcej łyżkę stołową roztworu, tzn praktycznie 2-3 krople mieszaniny olejków.
• Kąpiel aromaterapeutyczna to 15-30 minutowe zanurzenie się w ciepłej wodzie, do której dodano 10 kropli mieszaniny olejków na wannę. Przy kąpieli tylko nóg lub rąk należy odpowiednio do pojemności naczynia zmniejszyć ilość olejku. Po kąpieli skóry nie należy spłukiwać tylko wytrzeć.
• Aromaterapia w powietrzu to klasyczne inhalacje lub rozpylanie albo odparowywanie olejków w pomieszczeniu, w którym przebywa pacjent. Inhalacje robi się nad naczyniem z gorącą wodą, do którego wkroplono 5-10 kropli mieszaniny olejków. Typowa aromaterapia w powietrzu to rozpylanie olejków rozpuszczonych w wodzie przy pomocy ogrzewanego świeczką kominka . w zależności od pomieszczenia stosuje się do 10 kropli mieszaniny olejków na zabieg.

OLEJKI ETERYCZNE

Występują we wszystkich częściach roślin ( kwiaty, liście, łodygi, żywice, nasiona i korzenie). Olejki będące silnymi koncentratami pozyskuje się z różnych części roślin na trzy sposoby

1. Poprzez destylację parową
2. Ekstrakcję rozpuszczalnikami organicznymi
3. Tłoczenie( olejki cytrusowe)

Pochodzenie olejków pozwala zaliczyć je do grupy leków ziołowych, jednak ze względu na duże stężenie zawartych w nich substancji olejki mają znacznie silniejsze działanie od tradycyjnych mieszanek i wyciągów ziołowych. Aby uzyskać małą buteleczkę leku trzeba poddać destylacji wiele kilogramów lub nawet ton roślin. 

Zapach wielu olejków eterycznych ma duży wpływ na nasza psychikę, stąd częstość ich stosowania w leczeniu wielu zaburzeń emocjonalnych, depresji, stanów lękowych, które uniemożliwiają człowiekowi normalne funkcjonowanie.

Olejki mogą działać uspokajająco, albo wręcz odwrotnie - pobudzająco. Niektóre z kolei pomagają w koncentracji lub są afrodyzjakami.

Pod wpływem zapachów do krwi są uwalniane substancje wpływające na nasze samopoczucie, np. serotonina, która daje uczucie odprężenia. 

Lecznicze działanie olejków

Każdy z olejków eterycznych ma swoje unikalne właściwości. Wszystkie w różnym stopniu wykazują działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne, rozkurczające, rozgrzewające. Właściwe stosowanie olejków eterycznych zwiększa odporność organizmu, wykazuje korzystny wpływ na psychikę człowieka.

Olejki eteryczne mają w temperaturze pokojowej konsystencję płynną, czasem zestalają się. Są lotne z parą wodną i zawierają składniki o temperaturze wrzenia 50-320 stopni Celsjusza. Mogą być bezbarwne, brunatne, granatowe, zielone (gdy zawierają azuleny).

Są one praktycznie nierozpuszczalne w wodzie, natomiast rozpuszczają się w alkoholu etylowym i rozpuszczalnikach tłuszczowych.

Właściwości wybranych olejków eterycznych

Olejek arnikowy - stosowany jest zewnętrznie na krwiaki, stłuczenia, obrzęki pourazowe, parzenia. Rzadziej doustnie w zaburzeniach wieńcowego i mózgowego krążenia krwi.

Olejek rumiankowy - posiada słodki zapach z delikatną ziołową nutą i kwiatowym niuansem. Hamuje zapalenia, uspokaja nerwy, rozluźnia napięcie mięśni. Stosowany jest do cery wrażliwej, dojrzałej, suchej, zanieczyszczonej, przy podrażnieniach, stanach zapalnych, ukąszeniach owadów. Stosowany jest też w olejkach do kąpieli i masażu, dla odprężenia i przy bólach głowy.

Olejek miętowy - stosowany jest szczególnie jako środek odkażający i uspokajający. Stosowany zewnętrznie w nieżycie nosa, do inhalacji i przy nieżytach gardła i oskrzeli. Stanowi także składnik preparatów do użytku wewnętrznego przy zapaleniu dróg żółciowych i w schorzeniach wątroby lub jelit. Stosowany zewnętrznie działa na receptory zimna w skórze i błonach śluzowych, dając uczucie chłodzenia.

Olejek szałwiowy - działa antyseptycznie i ściągająco, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych i hamuje krwawienia z uszkodzonych naczyń. Zmniejsza nadmierną potliwość różnego pochodzenia. Działa odkażająco, przeciwropnie, przeciwgnilnie i przeciwtrądzikowo. Ze względu na wysoką zawartość tujonu olejek ten nie nadaje się do codziennej pielęgnacji skóry. Spotykany jest w dezodorantach, preparatach do higieny jamy ustnej i łagodzących podrażnienia skóry. Działa odstraszająco na owady. Zapach olejku jest ziołowy, korzenny, cierpki i mocny.

Olejek piołunowy - pobudza funkcje wydzielnicze przewodu pokarmowego, zwiększa aptetyt, działa żółciopędnie i odkażająco oraz jest środkiem przeciwrobaczym. Odwar z ziela można także stosować zewnętrznie przy zwalczaniu pasożytów skóry (wszy, świerzbowce), gdyż działa na nie toksycznie.

Olejek anyżowy - z obecnością diabetolu związane są estrogenne właściwości surowca i olejku. Działa wykrztuśnie, rozkurczowo, moczo- i wiatropędnie. Pobudza laktację, również w niewielkim stopniu działa przeciwbakteryjnie. Olejek anyżowy jest środkiem smakowym i aromatycznym wykorzystywanym w przemyśle spożywczym, perfumeryjnym i farmaceutycznym. Zewnętrznie działa odkażająco na skórę, toksycznie na pasożyty i odstraszająco na owady.

Olejek kminkowy - działa przeciwskurczowo w obrębie przewodu pokarmowego, wiatropędnie, bakteriobójczo, poprawia trawienie.

Olejek melisowy - ma działanie uspokajające, stosowany też w bezsenności, depresji oraz nerwicy. Pomaga w bólach głowy, menstruacyjnych i zespole przewlekłego zmęczenia, zastępuje trawę cytrynową. Olejek ma również działanie tonizujące, łagodzące napięcie, rozluźniające napięcie mięśni. Odstrasza owady. Charakteryzuje się także działaniem wirusobójczym, bakteriobójczym i cytostatycznym. Polecany jest do cer wrażliwych, delikatnych i suchych. Bywa stosowany w przypadku opryszczki, liszaju i ukąszeń owadów. 

Olejek tymiankowy - składniki olejku o budowie fenolowej, takie jak tymol i karwakrol działają antygrzybiczo i przeciwbakteryjnie. Jednakże olejek może drażnić skórę i powodować jej przekrwienie. Stosowany jest do sporządzania płukanek do włosów i do dezynfekcji ran. Olejek stosowany dłuższy czas powoduje złuszczanie skóry. Przyspiesza gojenie się ran, działa odkażająco, przez co zapobiega zmianom ropnym na skórze. Jest polecany na owrzodzenia, potliwość, wypryski, obrzęki kończyn i łupież. Znalazł zastosowanie w kosmetykach do cery tłustej, źle ukrwionej, ze stanami zapalnymi oraz do tłustych włosów i skóry głowy.

Olejek pomarańczowy - z pomarańczy gorzkiej otrzymywane sa dwa olejki eteryczne - neroli i petit grain Olejek neroli otrzymuje się z kwiatów, natomiast petit grain z liści i młodych gałązek oraz niedojrzałych owoców. Olejek neroli jest szczególnie wykorzystywany przez przemysł perfumeryjny i  kosmetyczny. Działa rozluźniająco na napięte mięśnie. Korzystnie wpływa na cerę, nawet delikatną i wrażliwą. Zwłaszcza polecany jest do cery naczyniowej. Olejek petit grain z kolei ma działanie tonizujące, antyseptyczne, wzmacniające, pobudzające. Jest polecany do cer tłustych, szarych, trądzikowych oraz do tłustych włosów. Znalazł zastosowanie w dezodorantach, wodach po goleniu, płukankach do włosów i olejkach do masażu i kąpieli. Bywa również wykorzystywany w perfumerii.

Olejek walerianowy - kłącze i korzeń kozłka lekarskiego są stosowane w ziołolecznictwie w leczeniu zaburzeń neurowegetatywnych jako środek uspokajający oraz ułatwiający zasypianie. Zewnętrznie kozłek jest polecany do przemywania zmęczonych, zaczerwienionych powiek. W kosmetyce olejek z kozłka ma zastosowanie w kosmetykach przeznaczonych przede wszystkim do odprężających kąpieli.

Olejek tatarakowy - działa rozgrzewająco, przeciwbólowo, odkażająco i przeciwropnie. Stosowany jest do nacierania miejsc obolałych i o złym krążeniu, zwłaszcza w kończynach. Ma silne działanie przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne. Olejek ma aromatyczny, korzenny zapach z gorzkawą nutą. Likwiduje nieświeży oddech, leczy afty i zapalenie jamy ustnej. Używany tez bywa w przemyśle perfumeryjnym. W przemyśle kosmetycznym najczęściej spotykany jest w szamponach do włosów.

Olejek lawendowy - zarówno surowiec jak i olejek mają działanie przeciwskurczowe, uspokajające i antyseptyczne. Kwiaty służą do sporządzania toników dla wrażliwej i delikatnej cery. Przyspieszają one regenerację naskórka, działają antyseptycznie i przeciwtrądzikowo. Początkowo wywołuje niewielkie pieczenie skóry, potem ten objaw może zanikać. Wspomaga gojenie się skaleczeń i ran. Stosuje się go do leczenia trądziku ponieważ zabija bakterie i jednocześnie wygładza skórę. Bardzo silnie stymuluje wzrost nowych komórek skóry. Leczy egzemy, grzybice, liszaje, oparzenia. Korzystnie wpływa też na skórę głowy stymulując wzrost włosów, regenerując ich uszkodzenia i ograniczając wypadanie. Działa antymolowo. Jest powszechnie stosowany w przemyśle perfumeryjnym.

Olejek rozmarynowy - skutecznie ujędrnia skórę, działa pobudzająco, antyseptycznie i przeciwbólowo. Stosowany jest przy zmęczeniu i apatii oraz różnych schorzeniach skóry. W zbyt dużym stężeniu może powodować jej podrażnienie. Polecany jest na łupież, łysienie i rany.

Olejek jałowcowy - pobudza krążenie, działa bakteriobójczo, przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, pierwotniakobójczo. Ma silne działanie przeciwzapalne i reguluje gospodarkę płynami, dlatego jest polecany przy cellulicie, rozstępach, trądziku i łojotoku. Może być stosowany zarówno do masażu jak i kąpieli.Ma także działanie przeciwroztoczowe.

Olejek eukaliptusowy - działa rozgrzewająco, wywołuje zaczerwienienie skóry. Pobudza krążenie w mięśniach i skórze. Niweluje obrzęki i usuwa toksyny z komórek. Pobudza mechanizmy odpornościowe ustroju. Działa silnie odkażająco, przeciwgrzybiczo, antybakteryjnie, przeciwpierwotniakowo. Szczególnie dobrze leczy stany ropne. Stosowany w opryszczce, oparzeniach, ranach, pęcherzach, wrzodach i infekcjach skóry różnego pochodzenia. Odstrasza owady. Jest antyseptyczny, dezodorujący i odkażający.

Olejek goździkowy - eugenol stosowany jest w stomatologii, działa odwadniająco i przeciwgnilnie oraz przeciwbólowo. Po zastosowaniu miejscowym działa znieczulająco. Silnie ściąga, stosowany jest przy trądziku i w leczeniu grudek, krostek i plam potrądzikowych. Do kąpieli jest stosowany przy reumatyzmie, artretyzmie, wadliwym krążeniu, osłabieniu, nawet depresji.

Olejek gałki muszkatołowej - jest antyseptyczny, oczyszcza rozgrzewa i tonizuje. Stanowi bardzo dobry środek przeciwbólowy, łagodzi bóle mięśni różnego pochodzenia, także bóle artretyczne, reumatyczne. Polecany jest przy trądziku, ponieważ działa likwidująco na zaskórniki. Jest też dobrym środkiem likwidującym plamy i przebarwienia skórne. Stymuluje system immunologiczny i ma działanie odprężające i poprawiające krążenie. Może być stosowany do kąpieli i masażu.

Olejek cytrynowy - stosowany w przemyśle spożywczym do aromatyzowania produktów, farmaceutycznym i perfumeryjno-kosmetycznym Jest silnie antyseptyczny, dlatego polecany przy różnego rodzaju infekcjach skórnych, takich jak trądzik i wypryski. Ma działanie przeciwropne, wybielające i odkażające na skórę. Leczy opryszczkę. Polecany jest do pielęgnacji paznokci i skórek. Odstrasza owady. Często używany w preparatach antycellulitowych. Ma zapach świeży, cytrynowy i bardzo popularny w perfumerii. Często jest stosowany w odświeżaczach powietrza.

Olejek sosnowy - idealny do leczenia infekcji górnych dróg oddechowych i zatok. Ma działanie wykrztuśne i równocześnie bardzo silnie antyseptyczne. Nadaje się do inhalacji parowych. Dzięki właściwościom rozgrzewającym może łagodzić bóle reumatyczne i gośćcowe, rwy kulszowej i artretyzmu. Działa też pobudzająco i odświeżająco przy zmęczeniu umysłowym. Zwiększa odporność organizmu.

Olejek różany - jest doskonały do pielęgnacji cery dojrzałej, z oznakami starzenia, także naczyniowej i wrażliwej. Działa ściągająco na naczynia włosowate, leczy trądzik i zapalenie mieszków włosowych. Stosowany w perfumerii i przemyśle kosmetycznym na szeroką skalę. Ma działanie kojące i przeciwzapalne. Woda różana, czyli pozostałość po destylacji olejku różanego, może zastępować toniki do cery suchej i wrażliwej. 

Olejek lubczykowy - ma właściwości spazmolityczne, moczopędne, stosowany jest również jako przyprawa.

Olejek imbirowy - ma specyficzny, silny aromat z odświeżającą, nieco słodkawą nutą, zaś w smaku jest palący i lekko gorzki. Ma działanie rozgrzewające, ale w dużych stężeniach moe powodować podrażnienia skóry. Ma działanie bakteriobójcze, odkażające i odświeżające. Zapobiega nadmiernej krzepliwości krwi. W kosmetyce jest stosowany do leczenia cellulitu i zmian żylakowych. Jest przeciwutleniaczem. 

Olejek z drzewa herbacianego - ma bardzo silne działanie bakteriobójcze, grzybobójcze, wirusobójcze, przeciwzapalne i stymulujące układ odpornościowy. Stosowany jest do pielęgnacji cery trądzikowej z wypryskami, zaskórnikami i stanami ropnymi. Usuwa brodawki, dezynfekuje skórę i ma działanie antyseptyczne. Zabija też roztocza i pierwotniaki. Polecany jest na opryszczkę, ukąszenia owadów, ropnie, pryszcze, oparzenia, pęcherze, rany i blizny. Przydatny jest również w higienie jamy ustnej.

Osoby ze skłonnościami do alergii powinny przed zastosowaniem olejków wykonać test alergiczny - rozpuszczonym w wodzie olejkiem posmarować skórę za uchem i odczekać 12 h. Nie wolno z własnej inicjatywy stosować olejków doustnie.

Niech Wam też do głowy nie przychodzą takie pomysły, aby olejki eteryczne stosować w pielęgnacji w połączeniu z np. bromelainą czy retinoidami! Olejki eteryczne mają bardzo silne działanie i na pewno skóra osłabiona, uwrażliwiona zareaguje błyskawicznie, jeśli potraktujecie ją dodatkowo olejkami eterycznymi. Z szacunkiem do Natury, proszę.

Miłego dnia!

Arsenic